Mụn tuổi dậy thì là tình trạng phổ biến ở học sinh, hình thành do thay đổi nội tiết tố và lối sống. Việc chăm sóc da đúng cách vẫn đóng vai trò then chốt để hạn chế thâm, sẹo và bảo vệ làn da. Trong bài viết này, Obagi sẽ phân tích nguyên nhân gây mụn tuổi dậy thì, gợi ý các bước chăm sóc khoa học, đồng thời hướng dẫn cách trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì, giúp trẻ duy trì làn da sạch khỏe và tự tin hơn.

1. Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá (hay còn gọi mụn nội tiết) là dạng mụn phổ biến nhất trong giai đoạn dậy thì, xuất hiện do sự thay đổi hormone như testosterone tăng cao, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh. Mụn trứng cá có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên tuổi teen.

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây mụn và áp dụng các bước chăm sóc phù hợp là chìa khóa giúp kiểm soát mụn hiệu quả, bảo vệ làn da khỏe mạnh và hạn chế các tổn thương lâu dài.

Mụn nội tiết là dạng mụn phổ biến nhất trong giai đoạn dậy thì

2. Nguyên nhân gây mụn tuổi dậy thì

Mụn tuổi dậy thì chủ yếu xuất phát từ sự thay đổi nội tiết tố mạnh mẽ trong cơ thể. Hormone androgen tăng cao kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, dẫn đến dư thừa dầu trên da - điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn Propionibacterium acnes phát triển và gây viêm.

Bên cạnh yếu tố hormone, các yếu tố khác cũng góp phần làm trầm trọng tình trạng mụn, bao gồm

• Di truyền

• Cơ địa da nhạy cảm

• Chế độ sinh hoạt chưa khoa học

• Chế độ ăn nhiều đồ ngọt hoặc dầu mỡ

• Căng thẳng tâm lý

• Chăm sóc da không đúng cách

Hiểu rõ những yếu tố này giúp phụ huynh và các bạn tuổi teen lựa chọn phương pháp chăm sóc phù hợp, hạn chế mụn phát triển và giảm nguy cơ để lại thâm, sẹo.

Bên cạnh yếu tố hormone, các nguyên nhân khác cũng góp phần làm trầm trọng tình trạng mụn

>> Xem thêm: 5+ Cách trị thâm mụn nhanh chóng, an toàn cho da

3. Cách cải thiện tình trạng mụn ở độ tuổi dậy thì

Để kiểm soát mụn tuổi dậy thì hiệu quả, việc kết hợp các biện pháp chăm sóc da đúng cách với sản phẩm điều trị phù hợp là rất quan trọng. Không chỉ dừng lại ở việc rửa mặt và duy trì vệ sinh, lựa chọn thuốc bôi trị mụn chuyên biệt sẽ giúp giảm viêm, thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn tiến triển nặng hơn.

3.1. Sử dụng thuốc bôi trị mụn

Ở tuổi dậy thì, việc lựa chọn hoạt chất trị mụn phù hợp là bước quan trọng để kiểm soát mụn hiệu quả. Các sản phẩm chứa hoạt chất như Benzoyl Peroxide, Salicylic Acid hoặc Retinoid nhẹ giúp làm sạch lỗ chân lông, giảm viêm và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây mụn. Việc sử dụng thuốc bôi nên bắt đầu với nồng độ thấp, thoa một lớp mỏng lên vùng da bị mụn, tránh bôi lên toàn bộ khuôn mặt để giảm nguy cơ kích ứng.

Khi sử dụng thuốc bôi, cần duy trì thói quen bôi đều đặn và theo hướng dẫn của chuyên gia da liễu. Hiệu quả thường thấy sau vài tuần, và việc kiên trì là yếu tố then chốt để mụn được cải thiện, đồng thời hạn chế nguy cơ thâm hoặc sẹo sau mụn.

Kết hợp các biện pháp chăm sóc da đúng cách với sản phẩm điều trị phù hợp

3.1.1. Retinol

Retinol là hoạt chất nổi bật trong điều trị mụn và chăm sóc da, nhờ khả năng kiểm soát bã nhờn, giảm viêm và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào. Bên cạnh đó, retinol còn hỗ trợ trị thâm mụn, cải thiện sắc tố và ngăn ngừa lão hóa sớm. Tuy nhiên, việc lựa chọn nồng độ retinol phù hợp là yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả mà không gây kích ứng.

Ở tuổi dậy thì, khi làn da vẫn còn khá nhạy cảm, việc lựa chọn retinol với nồng độ thấp sẽ giúp da làm quen dần mà không gây kích ứng quá mức. Serum Dưỡng Da Obagi360 Retinol 0.5% thường được khuyên dùng cho những bạn mới bắt đầu hoặc có nền da nhạy cảm, giúp xây dựng khả năng dung nạp hoạt chất một cách an toàn.

Sản phẩm có nồng độ vừa phải, giúp da thích nghi dần với retinol, hạn chế tình trạng đỏ rát, bong tróc nhưng vẫn mang lại hiệu quả trong việc giảm mụn đầu trắng, mụn đầu đen và cải thiện độ mịn da.

• Cách sử dụng retinol cho người mới bắt đầu: Khi sử dụng, bạn chỉ cần thoa một lượng nhỏ thoa 1 lần/ngày vào buổi tối sau bước làm sạch, kết hợp dưỡng ẩm để duy trì hàng rào bảo vệ da.

Kem Dưỡng Ẩm & Giảm Nếp Nhăn Obagi Retinol 0.5

Đối với làn da đã quen với retinol hoặc mong muốn hiệu quả tái tạo mạnh mẽ hơn,  Kem Dưỡng Da Obagi Retinol 1.0 là sự lựa chọn phù hợp. Với nồng độ cao hơn, sản phẩm giúp làm mờ thâm mụn nhanh hơn, cải thiện kết cấu và độ đàn hồi da rõ rệt, đồng thời hỗ trợ giảm nếp nhăn và ngăn ngừa lão hóa sớm.

Tuy nhiên, do tác động mạnh, người dùng cần bắt đầu với tần suất thấp (2-3 lần/tuần) rồi sau đó tăng dần tần suất tùy theo khả năng thích ứng của da, cho đến khi đạt mức tối đa là mỗi tối một lần.

Dù sử dụng nồng độ nào, retinol đều nên được thoa 1 lần/ngày vào buổi tối, kết hợp kem dưỡng ẩm để hạn chế kích ứng và luôn dùng kem chống nắng vào ban ngày để bảo vệ da tối ưu.

Kem Dưỡng Ẩm, Giảm Nếp Nhăn Obagi Retinol 1.0

3.1.2. Acid Salicylic

Salicylic Acid, còn được gọi là BHA, là hoạt chất có khả năng tan trong dầu, nhờ vậy có thể thẩm thấu sâu vào lỗ chân lông và làm sạch bụi bẩn, sợi bã nhờn tích tụ. Cơ chế này giúp ngăn ngừa tình trạng bít tắc – nguyên nhân chính gây ra mụn đầu đen, mụn cám và cả mụn viêm. Bên cạnh đó, BHA còn có đặc tính kháng viêm nhẹ, giúp làm dịu các nốt mụn sưng đỏ và hỗ trợ quá trình hồi phục da.

Ở tuổi dậy thì, làn da thường có xu hướng tiết nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến tình trạng lỗ chân lông to, da mặt bị sần sùi và dễ nổi mụn. Việc bổ sung BHA nồng độ dịu nhẹ sẽ giúp da được làm sạch sâu nhưng không gây khô rát hay bong tróc quá mức. Đồng thời, việc loại bỏ tế bào chết đều đặn còn giúp bề mặt da mịn màng hơn, cải thiện tông da và tăng khả năng hấp thụ dưỡng chất.

Một trong những sản phẩm tiêu biểu chứa BHA được nhiều bác sĩ da liễu khuyên dùng là Toner chứa 2% BHA Obagi Clenziderm M.D. Exfoliating, với 2% Salicylic Acid. Sản phẩm hoạt động như một loại toner, hỗ trợ làm sạch sâu, kiểm soát dầu thừa và duy trì sự thông thoáng cho lỗ chân lông. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những bạn có làn da dầu, da hỗn hợp thiên dầu hoặc da dễ bị mụn tái phát.

Toner chứa 2% BHA Obagi Clenziderm M.D. Exfoliating giúp làm sạch sâu

• Cách sử dụng BHA: hiệu quả là thấm một lượng toner vừa đủ ra bông tẩy trang, lau nhẹ khắp mặt sau bước rửa mặt. Bạn có thể bắt đầu với 1 lần/ngày vào buổi tối, sau đó tăng lên 2 lần/ngày (sáng và tối) nếu da đã thích ứng tốt.

Luôn kết hợp với kem dưỡng ẩm moisturiser để hạn chế tình trạng khô căng, và đặc biệt không quên kem chống nắng vào ban ngày để bảo vệ da trước tia UV cũng như tránh nguy cơ tăng sắc tố.

3.1.3. Acid Azelaic

Acid Azelaic là hoạt chất đa năng, vừa có khả năng kháng viêm vừa ức chế sản sinh melanin, giúp giảm mụn và hạn chế thâm sau mụn. Hoạt chất này phù hợp với cả da nhạy cảm, da dễ nổi mụn viêm hoặc da có tàn nhang nhẹ. Sử dụng Acid Azelaic đều đặn giúp cải thiện kết cấu da, làm sáng đều màu và hỗ trợ kiểm soát mụn một cách nhẹ nhàng, không gây bong tróc hay kích ứng mạnh như một số acid khác.

3.1.4. Benzoyl Peroxide

Benzoyl Peroxide là hoạt chất mạnh, có khả năng tiêu diệt vi khuẩn P. acnes - nguyên nhân chính gây mụn viêm, đồng thời giảm bã nhờn trên da. Nhờ cơ chế oxy hóa, Benzoyl Peroxide giúp làm sạch lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn mới hình thành.

Hoạt chất này phù hợp với da dầu, da mụn viêm hoặc mụn mủ, tuy nhiên cần sử dụng đúng nồng độ và tần suất để tránh khô căng, kích ứng hoặc bong tróc da.

Hoạt chất trị mụn, làm sạch lỗ chân lông hiệu quả Benzoyl Peroxide

3.1.5. Clindamycin

Clindamycin là một loại kháng sinh tại chỗ, có tác dụng ức chế vi khuẩn gây mụn (Propionibacterium acnes) và giảm viêm. Hoạt chất này thường được sử dụng cho các loại mụn viêm, mụn mủ hoặc mụn bọc, giúp cải thiện nhanh tình trạng sưng đỏ và đau nhức. Clindamycin nên được bôi theo chỉ định của chuyên gia da liễu, kết hợp với dưỡng ẩm phù hợp để hạn chế khô da và kích ứng.

3.2. Dùng nguyên liệu tự nhiên

Một số nguyên liệu tự nhiên có thể hỗ trợ cải thiện mụn tuổi dậy thì, nhờ đặc tính kháng viêm, làm dịu và kiểm soát bã nhờn. Ví dụ như lô hội (aloe vera) giúp giảm đỏ và kích ứng, trà xanh giàu chất chống oxy hóa hỗ trợ làm sạch da, hay mật ong có khả năng kháng khuẩn nhẹ.

Tuy nhiên, hiệu quả của các nguyên liệu này thường chậm và không mạnh bằng các sản phẩm chuyên biệt, vì vậy nên sử dụng kết hợp với các bước chăm sóc da cơ bản và theo dõi phản ứng của da cẩn thận để tránh dị ứng.

Duy trì thói quen chăm sóc khoa học hàng ngày

4. Lời khuyên khi chăm sóc da mụn ở độ tuổi dậy thì

Một trong những thói quen phổ biến là nặn mụn không đúng cách, vừa gây tổn thương da vừa tăng nguy cơ để lại sẹo và thâm. Việc rửa mặt quá nhiều lần trong ngày hoặc sử dụng sản phẩm quá mạnh cũng có thể làm mất cân bằng độ ẩm tự nhiên, khiến da kích ứng và mụn càng thêm sưng đỏ.

Bên cạnh đó, việc bỏ qua bước tẩy trang hoặc lạm dụng mỹ phẩm với da tuổi teen cũng là nguyên nhân khiến bít tắc lỗ chân lông, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển. 

Thói quen ăn uống nhiều đường, đồ chiên rán, thức khuya hay căng thẳng kéo dài cũng ảnh hưởng đến cơ chế nội tiết, từ đó làm tình trạng mụn trầm trọng hơn.

Nếu bạn cảm thấy buồn hoặc tự ti, mặc cảm vì mụn của mình, thì việc liên hệ để được giải toả bầu tâm sự. Cha mẹ, bác sĩ Da liễu là những sự hỗ trợ mà bạn có thể chia sẻ về tình trạng mụn của mình để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ tốt nhất.

Một số sai lầm trong chăm sóc da, khiến mụn trở nên nghiêm trọng hơn

Tóm lại, mụn tuổi dậy thì là hiện tượng phổ biến liên quan chủ yếu đến thay đổi hormone, chế độ sinh hoạt và thói quen chăm sóc da. Mặc dù một số nốt mụn có thể tự cải thiện theo thời gian, nhưng việc chủ động chăm sóc và điều trị đúng cách sẽ giúp kiểm soát mụn hiệu quả, giảm nguy cơ thâm sẹo và duy trì làn da khỏe mạnh. Việc kiên trì theo hướng dẫn của chuyên gia da liễu, đồng thời tránh các sai lầm phổ biến như nặn mụn hoặc lạm dụng mỹ phẩm, sẽ giúp các bạn tuổi dậy thì sở hữu làn da sạch mụn, sáng khỏe và đều màu hơn.

Obagi.vn là trang web chính hãng được ủy quyền bởi Obagi Hoa Kỳ tại Việt Nam, cung cấp các giải pháp chăm sóc da toàn diện với đa dạng sản phẩm chuyên biệt, hỗ trợ dưỡng ẩm, cải thiện nếp nhăn và phục hồi sức sống cho làn da. Khi duy trì thói quen chăm sóc khoa học hàng ngày kết hợp với những sản phẩm an toàn và đáng tin cậy, làn da sẽ luôn tươi trẻ, rạng rỡ và chậm lão hóa. Hãy lắng nghe nhu cầu thật sự của làn da và lựa chọn các giải pháp chuẩn y khoa từ Obagi để gìn giữ vẻ thanh xuân lâu dài.

Tư liệu tham khảo:

Kligman, A. M., & Mills, O. H. (2001). Acne and its management in adolescents. Dermatologic Clinics, 19(3), 447-463.

James, W. D. (2005). Clinical practice. Acne. New England Journal of Medicine, 352(14), 1463-1472.

Zaenglein, A. L., Pathy, A. L., Schlosser, B. J., Alikhaani, M., Baldwin, H., Berson, D. S., … Bhushan, R. (2016). Guidelines of care for the management of acne vulgaris. Journal of the American Academy of Dermatology, 74(5), 945-973.e33.

Gollnick, H., Cunliffe, W., Berson, D., Dreno, B., Finlay, A., Leyden, J., … Zouboulis, C. C. (2003). Management of acne: A report from the Global Alliance to Improve Outcomes in Acne. Journal of the American Academy of Dermatology, 49(1 Suppl), S1-S37.